گزارش جدید مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که دهک‌های پایین‌تر جامعه ایران، برای دومین ماه متوالی تورم ماهانه‌ای بیش از دهک‌های بالاتر را تجربه کرده‌اند. این بدان معناست که در شهریور ۱۴۰۳ اقشار فقیر و کم‌درآمد بیش از ثروتمندان طعم گرانی را چشیده‌اند.

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مرداد ۱۴۰۲ و هم‌زمان با اوج گرفتن نرخ تورم در دولت ابراهیم رئیسی و ریزش چشم‌گیر ارزش پول ملی ایران، در دیدار با گروهی از فرماندهان سپاه پاسدران مدعی شده بود که «ما از بخش زیادی از مسیر با وجود شیب‌ تند عبور کرده و به قله‌ها نزدیک شده‌ایم»، اما آمارهای رسمی و همچنین اعتراف مدیران ارشد دولتی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر براثر افزایش بحران‌های اقتصادی جمهوری اسلامی به‌دلیل سیاست‌های جنگ‌طلبانه خامنه‌ای، دائما بر تعداد خانوراهایی که به زیر خط فقر اقتصادی سقوط می‌کنند افزوده شده است.

در همین رابطه وب‌سایت تجارت‌نیوز، با استناد به گزارش جدید مرکز آمار ایران، نوشته است دهک اول، در شهریور امسال رشد ۱.۸۷ درصدی قیمت‌ها را تجربه کرد که بیش از سایر دهک‌ها بود و دهک دهم که بالاترین دهک محسوب می‌شود، با تورم ماهانه ۱.۶۳ درصدی شاهد کمترین افزایش سطح عمومی قیمت‌ها بود.

بررسی‌ها نشان می‌دهند علت بالاتر بودن تورم ماهانه دهک‌‌های پایین‌تر در قیاس با دهک‌های بالایی، اختلاف بالای تورم کالاهای خوراکی در میان این دهک‌ها است. مقایسه تورم دهک اول و دهم حاکی از آن است که در شهریور ۱۴۰۳ سهم تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات در تورم ماهانه این دو دهک به‌ترتیب ۱.۴ درصد و ۱.۴۱ درصد بوده است. در حالی که کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات، سهمی معادل ۰.۴۷ درصدی از تورم ماهانه دهک اول داشته، اما این رقم در دهک دهم تنها ۰.۲۳ درصد بوده است.

به عبارت دیگر، گزارش مرکز آمار ایران می‌گوید دهک‌هایی با سطح هزینه پایین‌تر، بخش بیشتری از مصارفشان را به کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات اختصاص می‌دهند و در دهک‌های بالاتر سهم هزینه‌های کالاهای غیرخوراکی و خدمات بیشتر است و اختلاف تورم در این دو گروه باعث شده تورم ماهانه در دهک‌های پایین‌تر بیشتر باشد.

اگرچه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی روند انتشار گزارش‌های آماری درباره وضعیت اقتصادی شهروندان ایرانی را متوقف کرده است، در سال ۱۳۹۹ تعداد جمعیت زیر خطر فقر را به اندازه ۶۰ درصد جامعه ایران اعلام کرده بود. آماری که حالا به گفته اقتصادانان مستقل در ایران مانند حسین راغفر، به حدود ۷۵ درصد رسیده است و تعداد شهروندانی که با «فقر مطلق» دست‌وپنجه نرم می‌کنند نیز حدود ۵۰ درصد جمعیت ایران است.

در شرایطی که حداقل دستمزد ماهانه کارگران ایرانی در سال ۱۴۰۳ با مزایا تنها ۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است، گزارش جدید مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که متوسط هزینه سالانه زندگی در تهران به ۳۳۰ میلیون تومان رسیده و استان‌های فارس و البرز در رده‌های دوم و سوم گران‌ترین مناطق ایران قرار گرفته‌اند. بالاترین رقم هزینه سالانه زندگی خانوارهای روستایی نیز با ۱۸۳ میلیون تومان به استان بوشهر تعلق گرفت.

در کنار حوزه‌هایی مانند خودرو، مسکن و پوشاک، میزان رشد قیمت اقلام خوراکی در ایران نیز طی چند سال گذشته افسارگسیخته بوده است. به طوری که مرکز آمار ایران می‌گوید از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۳ قیمت برنج از حدود ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان به ۱۱۲ هزار تومان، گوشت گوسفندی از ۳۶ هزار تومان به بیش از ۵۹۰ هزار تومان و گوشت مرغ از کیلویی هفت هزار تومان به بیش از ۸۳ هزار تومان رسیده است. یک لیتر شیر هم از دو هزار و ۶۰۰ تومان به بیش از ۳۲ هزار و ۸۰۰ تومان، هر کیلو تخم مرغ از شش هزار و ۴۰۰ تومان به ۶۲ هزار و ۲۰۰ تومان، هر کیلو قند از چهار هزار تومان به بیش از ۴۸ هزار تومان و هر کیلو چای خارجی از ۳۸ هزار تومان به بیش از ۴۶۹ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.

این تورم بالا به دلیل نامتناسب بودن میزان درآمد خانوارها با آن، موجب کاهش مصرف انواع اقلام خوراکی و پروتئینی مانند گوشت و مرغ درمیان بیش از ۷۰درصد جمعیت ایران شده است. برای مثال، در دوره ۱۰ ساله از ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ میانگین مصرف شیر در ایران از حدود سه کیلو و ۱۰۰ گرم در ماه به حدود نصف آن کاهش پیدا کرد یا مصرف برنج از حدود سه کیلو و ۲۰۰ گرم به کمتر از دو کیلو و ۳۰۰ گرم رسید.